Dünya’nın en kapsamlı spor etkinlikleri olarak kabul edilen ve sporla uğraşan herkesin bir gün orada yarışma hayâli kurduğu olimpiyat oyunları bu yıl Japonya’nın Tokyo şehrinde 24 Temmuz-9 Ağustos tarihleri arasında düzenlenecekti. Tüm dünya çapında yaşanan salgın nedeniyle ertelenmiş olsa da gelin hep birlikte olimpiyat oyunları tarihçesini yakından inceleyelim.

Antik Yunan’daki olimpiyat oyunları

Günümüzde dört yılda bir düzenlenen olimpiyat oyunlarının kökeni Antik Yunan’a dayanmaktadır. Düzenlenen ilk oyunların, Yunan tanrısı Zeus adına düzenlendiği bilinmektedir. İlk yaz olimpiyatları Yunanistan’ın Olimpia bölgesinde MÖ 776 yılında yapıldı. Tabii ki  olimpiyat oyunları, günümüzdeki modern oyunlardan oldukça farklıydı. O dönemlerde olimpiyatlarda tek branş olarak maraton koşuları vardı ve oyunlar bir günde tamamlanıyordu. Yarışmalara sadece erkek sporcular katılabiliyor ve sporcular çıplak şekilde yarışıyorlardı. Ayrıca yarışmaları kadınların izlemesi ile yasaktı. Zamanla oyunlara disk atma, cirit, uzun atlama, boks, güreş, atlı araba gibi branşlar da eklenmiş ve branş sayısının artmasıyla yarışlar beş günde tamamlanmaya başlamıştır. Yunanistan’ın MÖ 146 yılında Romalılar tarafından işgal edilmesiyle oyunlar Atina’ya taşındı. MS 392 yılında kadar devam eden olimpiyat oyunları Bizans İmparatoru 2. Theodosius’un oyunların yapıldığı stadyumu yıkmasıyla sona erdi.

Modern olimpiyat oyunları

1892’de Paris Sorbonne Üniversitesi’ndeki bir konuşması sırasında Fransız Baron Pierre de Coubertin uluslararası spor organizasyonu fikrini öne sürdü. Coubertin, 1870-71 yıllarındaki Fransa–Almanya savaşının ardından, spor eğitimini ve spor kurumlarını güçlendirerek ülkede sporu yaygınlaştırmanın savaşları önleyebileceğini savunuyordu. 23 Haziran 1894’te Coubertin önderliğinde “Uluslararası Olimpiyat Komitesi” 13 ülke ve 79 temsilci ile ilk kez toplandı ve olimpiyat oyunlarının yeniden düzenlenmesine ve ilk modern olimpiyatların 1896’da olimpiyatların doğduğu yer olan Atina‘da gerçekleştirilmesine karar verdi.

(Resim 1)

Olimpiyat sembolleri

En çok bilinen olimpiyat sembolü iç içe geçmiş farklı renklerdeki halkalardır. Beş iç içe halka beş kıtayı (Amerika, Afrika, Asya, Avustralya, Avrupa) temsil eder. Beş kıtadan ülkelerin katıldığı ilk olimpiyat ise 1912 Yaz Olimpiyatları‘dır. Seçilen bu renklerden en az biri her ülkenin bayrağında bulunmaktadır. Dolayısıyla sanılanın aksine bayraktaki renkler, herhangi bir kıtayı değil aslında ülkeleri temsil etmektedir. Olimpiyat bayrağı 1914’te kabul edildi ve 1916’daki olimpiyatlarda kullanılması kararlaştırıldı. Ancak 1916 Olimpiyatları Birinci Paylaşım Savaşı nedeniyle iptal edilince, bayrak ilk olarak 1920 Yaz Olimpiyatları‘nda kullanıldı.

(Resim 2)

Olimpiyatların sloganı üç kelimelik Latince ifadedir: Citius, Altius, Fortius. “Daha hızlı, Daha yüksek, Daha güçlü.” anlamına gelen ifade sporcunun birinci olmayı değil, elinden gelenin en iyisini yapmasını öğütler. Sloganın bir diğer anlamı da şudur: “En önemlisi kazanmak değil, katılmaktır”. Slogan Pierre de Coubertin‘in önerisiyle 1894’te Uluslararası Olimpiyat Komitesi‘nin kuruluşuyla beraber kabul edildi. Her olimpiyat öncesinde törenle olimpiyat ateşi yakılır ve bu ateş oyunlar bitine kadar yanar. Olimpiyat meşalesi antik dönemde olduğu gibi günümüzde de Yunanistan’ın Olimpos Dağı’nda mercek yardımıyla güneş ışığı kullanılarak yakılır. Yakılan meşale olimpiyatların düzenleneceği yere kadar ülke ülke dolaştırılır ve olimpiyatların açılış törenindeki olimpiyat ateşi bu meşale ile yakılır. Olimpiyat Ateşi ilk olarak 1936 Yaz Olimpiyatları‘nda kullanıldı.

(Resim 3)

Olimpiyatlara savaş engeli

Savaşları önlemesi fikriyle yeniden organize edilmeye başlanan olimpiyatlar, ne yazık ki iki kez savaş nedeniyle yapılamadı. 1916 yılındaki Berlin Olimpiyatları Birinci Paylaşım Savaşı nedeniyle, 1940 Tokyo ve 1944 Londra Olimpiyatları ise İkinci Paylaşım Savaşı nedeniyle yapılamadı. Kuşkusuz ki bu durum, olimpiyat tarihinin en büyük utançlarından biridir.

Boykotun damga vurduğu olimpiyatlar

İlk olimpiyat boykotu 1956 yılında Hollanda, İspanya ve İsviçre tarafından Macaristan‘daki siyasal olayları protesto için yapıldı. Bunun yanında Kamboçya, Mısır, Irak ve Lübnan, Arap-İsrail Savaşı’nı protesto için bu olimpiyatlara katılmadı.

Boykotların olimpiyatlara en önemli etkisi ise Soğuk Savaş döneminde yaşandı. 1980 yılında Moskova’da düzenlenen olimpiyatlara Sovyetler Birliği’nin Afganistan işgali gerekçe gösterilerek başta ABD olmak üzere tam 64 ülke katılmama kararı aldı. Dört yıl sonra bu kez ABD’nin Los Angeles kentinde düzenlenen oyunları ise “Doğu Bloku” ülkeleri boykot etme kararı aldı. Sovyetler Birliği başta olmak üzere aralarında Doğu Almanya ve Küba’nın da bulunduğu 13 ülke olimpiyatlara katılmama kararı aldı.

Günümüzde olimpiyatlar

Sporseverlerin iple çektiği olimpiyat oyunlarında dil, din, ırk, cinsiyet ayrımı yapılmaksızın dünyanın her yanından binlerce sporcu bir araya gelir. Olimpiyatlar, sporun birleştirici gücünün en fazla hissedildiği organizasyonlardan biridir. Her ne kadar olimpiyatlar günümüzde artık korkunç paraların döndüğü, bazı sporcuların yarış kazanmak için doping kullanmak gibi bir yanlışa yöneldiği bir hâl da almış olsa, sporun bu çirkin yüzüne karşı barışçıl ve dayanışmacı tarafı bugün olduğu gibi gelecekte de ağır basmaya devam edecektir.

Kaynakça:

(1)  www.gzt.com/zpor/antik-yunandan-rioya-uzanan-olimpiyat-oyunlarinin-tarihi-yolculugu

(2)  www.tr.wikipedia.org

Share on Facebook

Tweet