Kimliksizler hareketi ya da günümüzdeki adıyla Kimliksizler Derneği, Kıbrıs Cumhuriyeti vatandaşı bir kişinin, özellikle adanın kuzeyinde Kıbrıs vatandaşı olmayan birisiyle evliliği veya partnerliği sonucunda doğan çocuklarının vatandaşlık haklarının gasp edilmesi üzerine kurulan ve daha sonra dernek haline gelen bir harekettir. Kimliksizler Derneği, adanın kuzeyinde kurulmuş olsa da mücadele alanı, insan hakları ihlallerini gerçekleştiren Kıbrıs Cumhuriyeti’dir.
Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası’na göre, bir çocuğun Kıbrıs Cumhuriyeti yurttaşı olabilmesi için anne veya babasında birinin Kıbrıs Cumhuriyeti yurttaşı olması yeterlidir. Bu durum, kan bağı veya doğum esası olarak da ifade edilmektedir. Dolayısıyla ebeveyninden biri Kıbrıs Cumhuriyeti vatandaşı ise çocukların nerede doğduğu (adanın kuzeyi, Türkiye, Çin, Nijerya, Amerika vb.) vatandaşlık açısından hiçbir önem taşımamaktadır. İşte Kimliksizler, Anayasası bu kadar açıkken, Kıbrıs Cumhuriyeti kendi vatandaşları arasında ayrımcılık yaparak özellikle Kıbrıslı Türklere Anayasa’dan kaynaklanan haklarını vermemesine bir tepki olarak bu durum nedeniyle mağdur olan insanların 2022 yılının son aylarında başlattığı bir harekettir.
Kıbrıs Cumhuriyeti vatandaşlığı için neden bir mücadele başlatıldığı sorusu akıllara gelebilir. Öncelikle bunun Anayasa tarafından verilen, tanınan veya taahhüt edilen bir hakkın yerine getirilmesi için yürütülen bir mücadele olduğunu vurgulamak önemlidir. Ayrıca, Kıbrıs Cumhuriyeti vatandaşlığı, günümüzde genel olarak insanlara ve özelde de bu mücadelenin temel öğesini oluşturan çocuklara Avrupa ülkelerinde eğitim, seyahat, çalışma vb. imkânların daha kolay kullanılmasını sağlayan AB vatandaşlığı anlamına gelmektedir. Dolayısıyla sadece bu iki neden bile, zaten Anayasa gereği hakları olan vatandaşlık haklarının mücadelesinin neden yapıldığının cevabını vermek için yeterlidir.
Yaşanan bu insan hakları ihlalinin başka nelere aykırılık teşkil ettiği ve bu yolda Kimliksizler Derneği’nin neler yaptığı da merak edilebilir. Bu soruların cevabı, bu yazının sınırlarını aşacağı için kısaca değinmek daha uygun olacaktır.
Karma evlilik (veya birliktelik) mağduru çocukların vatandaşlık hakkının verilmemesinden ötürü maruz kaldıkları en ciddi hak ihlali, yukarıda da kısaca bahsedilen eğitim hakkıdır. Kıbrıs Cumhuriyeti ve dolayısıyla AB vatandaşlığına sahip olan kişiler, eğitim ücretleri, kontenjanlar ve diğer konularda (barınma, ulaşım vb.) vatandaş olmayanlara kıyasla önemli avantajlara sahiptir. Ayrıca seyahat hakkı da vatandaşlığın verilmemesi ile ihlal edilen bir hak olarak ortaya çıkmaktadır. Karma evlilik nedeniyle ailenin bazı fertleri, AB vatandaşlarının sahip oldukları serbest dolaşım hakkından faydalanamamakta ayrı ayrı seyahat etmek zorunda kalmakta ve bu nedenle seyahat hakkı ihlali yanı sıra aile bütünlüğü de bozulmaktadır.
Çalışma hakkı ve kadın hakları ihlaline de kısaca değinebiliriz: İşsizliğin yaygın olduğu ülkemizde, hak ettiği kimliğe sahip olamayan bir genç, adanın güneyinde iş bulma imkânını değerlendirememekte ve belki de bu sebeple göç etmektedir. Kadınlar ise Kıbrıs Cumhuriyeti’nin keyfi uygulamalarından dolayı, çocuklarını, tanınan bir ülkede doğururlarsa vatandaşlık alabilecekleri umuduyla hamileliklerinin son aylarında yabancı bir ülkeye doğum yapmaya gitmektedir.
Tüm bu hak ihlalleri, Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası’na aykırı olmasının yanı sıra, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kendi anayasasına göre aslında vatandaşı olan bu durumdaki çocuklara kimliklerini ve pasaportlarını vermemesi; BM Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne, Avrupa Birliği Antlaşması’na, Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi’ne, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne ve AB’nin Ayrımcılık Yasağı Direktifi’ne aykırılık teşkil etmektedir.
Kimliksizler Derneğinin, kurulduğu günden bugüne kadar geçen kısa sürede mücadelesini nasıl şekillendirdiğine bakarsak; söz konusu insan hakları ihlaline karşı kitlesel eylemlerin önemini vurgulayan Kimliksizler Derneği, ilk olarak 19 Kasım 2022 tarihinde Güney Kıbrıs’ta İçişleri Bakanlığı önünde yürüyüş ve protesto gerçekleştirmiştir. Bu eylemin adanın güneyinde ve kuzeyinde yarattığı etkiyle Kimliksizler Derneği, AB Parlamentosu temsilcileri, AB Komisyonu temsilcileri, adanın iki kesimindeki sivil toplum örgütleri ve siyasi partiler ile görüşmüş ve konuyla ilgili resmi veya gayri resmi destek almıştır. Ayrıca, Reuters ve Euro News gibi uluslararası birçok medya kuruluşundan gelen talepler üzerine görüşmeler ve röportajlar yapmıştır. Bu insan hakları ihlalinin ayrıntılarıyla ele alındığı bir dilekçe hazırlanmış ve 675 imza ile AB Parlamentosu Dilekçe Komitesi’ne gönderilmiştir. Benzer dilekçeler AB Konseyi Çocuk Hakları Komitesi’ne, AB Konseyi İnsan Hakları Komitesi’ne ve AB Parlamentosu Çocuk Hakları Komitelerine de gönderilmiştir.
Bu mücadele yolunda nelerin planlandığına ve şu anda nelerin yapıldığına kısaca değinmek gerekirse; Kimliksizler Derneği, AB üyesi ülkelerin elçiliklerinden randevular alarak bir kısmıyla görüşmüş ve görüşmelere devam etmektedir. Ayrıca kitlesel eylemlerin konunun farkındalığını ve Kıbrıs Cumhuriyeti üzerindeki baskıyı arttırmada oynadığı rolü göz önünde bulundurarak, ikinci kitlesel eylemini 17 Haziran tarihinde Kıbrıs Cumhuriyeti Meclisi önünde planlamıştır.
Kimliksizler Derneği, 40 yılı aşkın süredir devam eden ve birçok nesli mağdur eden bu ayrımcılıkla mücadele etmenin zorluğunun farkındadır. Bu nedenle karma evlilik gerekçesiyle mağdur edilen veya bu konuda duyarlı olan insanlarla birlikte mücadeleye devam etme kararlığındadır.
Recent Comments