Özgürlük Ritmi: ReggaeReggae’nin Kralı: Bob Marley

Aysu Diren

Argasdi’nin 43. sayısında dergimize Reggae’nin kralı Bob Marley’i konuk ettik .

“Kurtarın kendinizi zihinsel kölelikten

Kendimizden başka kimse özgür kılamaz aklımızı

Korkmayın atom enerjisinden falan

Çünkü durduramaz hiçbiri zamanı”

Bob Marley-Redemption Song https://youtu.be/MJHgMD1S0bg

Şu an bizimle birlikte olmasa da yaşadığı süre boyunca tüm dünyada izini bırakan biriydi o. Fakat o sadece ismini değil müziğini, fikirlerini, mücadelesini ve yaşam tarzını manevi bir miras olarak insanlığa bırakmıştır. Her ne kadar, değeri sonradan anlaşılsa da o, günümüzde “efsane” olarak anılıyor. Reggae denildiğinde Bob Marley, Bob Marley denildiğinde ise akla reggae gelir.

Robert Nesta Marley yani Bob Marley, 6 Şubat 1945 Jamaika doğumludur. Çocukluğunu annesi Cadella ile birlikte çok zor şartlarda parasızlık, açlık ve birçok sıkıntıyla geçirmiştir. Tabii sadece çocukluğu değil hayatının çok büyük bir kısmı bu tür sıkıntılarla geçmiştir. Çocukluk döneminde mahallesindeki arkadaşları onu dışlıyordu çünkü Marley beyaz bir baba ve siyah bir annenin çocuğuydu. Yani diğer insanlara göre ne renk olduğu ve hangi ırktan olduğu belli değildi. Marley büyüdükçe müziğe olan ilgisi artıyor ve müziğin rengi olmadığını düşünüyordu. Büyüdüğü zaman arkadaşları ile birlikte küçük bir grup kurmuş ve denemelerine başlamıştı. Birçok yapımcıyla anlaşmış, yaptıkları hiçbir işten sakız alacak kadar bile para kazanamamış ve her seferinde kandırılmışlardı. Fakat sonunda başardılar ve hem yaptıkları müziği dünyaya tanıttılar hem de geçinebilecek kadar para kazandılar. Bob, müzik yapmaya çalışırken yaşadığı parasızlığı müziğiyle birleştirmişti. “Bob acı çekenlerle beraber yaşadı ve onlarla birlikte acı çekti. Şarkıcı ve şarkıları arasında ayrılık yoktu. Şarkı sözlerinin çoğunu hayatını kazanmaya çalıştığı dönemlerde yazdığı için, Bob’un şarkıları hayat doludur.”(1) Marley, hayatı boyunca renginden dolayı dışlanmış fakat müziğiyle birlikte verdiği mücadele sonucu bu tabuları yıkmıştır. Rengini, ırkını inkar etmemiş ve müziği ile kendini tüm dünyaya kanıtlamıştır. “Evet, bazı kişiler Michael Jakson’ın Pop’un kralı olduğunu iddia edebilirler ama o burnunu kaybetti, ten rengini kaybetti ve belki de taç giyme karşılığında ruhunu kaybetti. Marley böyle tavizler vermedi. Tıpkı yaşamındaki renk engellerine meydan okuduğu gibi, o engelleri sanatında da aştı.”(2)

Bob Marley bazı şarkılarında insanlığa paranın ne kadar değersiz bir şey olduğunu paradan daha değerli şeyler olduğunu anlatmaya çalışmıştır. Mesela bir röportajında ona zengin bir adam olup olmadığı sorulur buna karşılık “Zenginliğim benim hayatım, sonsuza kadar” cevabını verir.

Bob Marley Rastafari dinine mensup biriydi. Rastafari, reggae ile iç içe bir dindir. Haille Selassie (eski Etiyopya kralı) tarafından çıkarılan bir dini harekettir. “İnanmak ya da inanç sözcüklerinin rastafaride yeri yoktur. Rastalara göre inanmak bilmeyen insanların işidir. Onlar inanmaz bilirler. Bu nedenle rastafarianizm terimini kabul etmezler. Çünkü onlara göre “izm”lere inanılır.”(3) Bob Marley’nin saçları olan rasta (dreadlock) rastafari dininin bir parçasıdır. Saçın taranmaması sonucu doğal olarak oluşan bir saçtır. Ayrıca rastafari dininin birçok farklı kuralı vardır. Örneğin; rastalar vejetaryen veya vegandırlar, alkol ve sigara tüketmezler.

Bob, müziğe ve ritme olan aşkının dışında siyasi görüşüyle de birçok insanı etkilemeyi başarmıştır. Şarkılarıyla yaydığı siyah ve beyaz insanların kardeşliği, siyah insanların mücadelesi, dünya barışı ve kadın mücadelesi gibi birçok düşünceden dolayı o dönemlerde bir kısım insan tarafından benimsenmemişti. Buna rağmen dünyanın çok büyük bir kısmı tarafından destekleniyor ve şarkıları dillerden düşmüyordu.

Bob Marley, günümüzde doğum gününün tüm dünyada kutlandığı, şarkılarının her alanda çalındığı, doğduğu ev olan Jamaika’daki müzesinin binlerce insan tarafından ziyaret edildiği bir insan olmayı başarmıştır.

Reggae bence bir yaşam tarzıdır. “çinki-çakka, çinki-çakka, çinki-çakka” bu ritmi yavaş veya hızlı fark etmeksizin vücudunuzda ve beyninizde hissediyorsanız hayat daha da güzelleşebiliyor. En azından benim için… Günün her vaktinde, sabah uyanınca, öğlen işten çıkınca ve gece eğlenirken kısacası her zaman her yerde reggae, reggae ve reggae…